Кога војната ќе заглави, оние што сакаат да ја продолжат, можат да го сторат тоа на многу начини. Тие гласно тврдат дека отчукал „последниот час“, дека сега да му се препуштиш на непријателот би значело „забодување нож во грб“ на војниците кои се жртвувале со години за војната. Ваквите гласни поборници исто така предвидуваат дека секое повлекување на фронтот ќе предизвика општо стампедо, нешто како „домино-ефектот“. Предавство на војската од страна на цивилните лица, слепило пред скорешната апокалипса, разузнавање со непријателот: Првата светска војна, онаа во Алжир, оние во Индокина, бесконечно ја повторуваа оваа реторика до крај. Но, во последниве години, во САД се појави друг метод: т.н. лажни вести (fake news) произведени заеднички од безбедносните служби и либералниот печат. Оваа провидна лажна сензација тврди дека Америка, белиот демократски гулаб со ангелски крилја, е цел на заговор замислен од Русите во странство и од „екстремистите“ внатре. Но, не станува збор за тоа да ги оставиме да го добијат облогот!
Јастребите од Вашингтон ја отфрлија нивната „Путинска карта“ во однос на Авганистан. Набргу откако тогашниот американски претседател Доналд Трамп објави повлекување, до 1 мај 2021 година, на сите негови војници сè уште присутни во оваа земја што ја окупираат дваесет години, на сајтот на Њујорк тајмс се појави наслов: „Русија тајно им понуди награди на авганистанските милитанти да убиваат американски војници, велат разузнавачките служби“ (26 јуни 2020 година). Соочена со оваа „огромна ескалација на хибридната војна на Русија против САД“, Белата куќа остана инертна, а авторите на сензацијата беа огорчени (новинари, добитници на четири Пулицерови награди заедно), во согласност со тезата со години бранета од дневниот весник: „Претседателот Трамп усвои прилагоден став кон Москва.“
Иако откритието на Њујорк тајмс не содржи никакви докази, Вашингтон пост и Волстрит џурнал побрзаа да го потврдат уште следниот ден и медиумите се запалија1. Скандалот избувна уште погласно, бидејќи американската претседателска предизборна кампања беше во полн ек. Поради тоа, како да се оправда повлекувањето на Американците ако тоа е целта што ја бара и Владимир Путин? Зарем тоа нема да биде нов доказ „за земање здив“, „болно“, според водителката на американскиот ТВ канал за вести МСНБЦ, Рејчел Медоу, за поврзаноста помеѓу Белата куќа и Москва?
Априори, сепак, случајот изгледа бизарен. Зошто сакате да убиете американски војници кога тие се во заминување? И, како да се објасни дека резултатите од оваа измама се толку мали, бидејќи во Авганистан имало само 24 убиени американски војници во 2019, годината кога требало да се започне со политиката на соодветните руски награди? Огорченоста, исто така, изгледа прилично лицемерна: во 80-тите години на минатиот век, САД, без да кријат, наголемо ги поддржаа авганистанските муџахедини, вклучувајќи го и еден Осама бин Ладен, нудејќи им стотици милиони долари и ракети земја-воздух од типот Стингер, поради кое тие беа во можност да убијат илјадници тогашни советски војници.
Од самиот почеток, претседателот Трамп го оквалификува откритието на Њујорк тајмс како „лажни вести“. Изворот на откритието, како што ќе се дознае подоцна, е анонимен агент на Централната разузнавачка агенција (ЦИА), кој самиот го добил од авганистанските власти по испрашувањето на еден талибански затвореник. Сепак, Националната агенција за безбедност на САД (НСА) се сомнева во обвинението; Пентагон одбива да го потврди тоа; а владата во Кабул има интерес да осигури дека, вистинито или лажно, ќе го попречи заминувањето – од кое се плаши – на самите американски војници.
На 23 јули, за време на видео разговор со неговиот руски колега, претседателот Трамп не ја спомна аферата. Негодувањето тогаш достигнува голем степен во Демократската партија, кај неоконзервативните републиканци и во американскиот печат. Тоа го вклучува, се разбира, и Њујорк тајмс, дури и ако дневникот требаше да признае шеснаесет дена порано дека „многу елементи недостасуваат во информациите според кои Русија платила награди за напади против американските и коалициските сили во Авганистан.“
Но, ударот отиде2. Републиканскиот сенатор Бен Сас (непријателски настроен кон претседателот Трамп) бара, како одмазда, САД да резервираат за руските разузнавачи „вреќи за мртовци“. Сузан Рајс, една од столбовите на сегашната демократска администрација, смета дека неможноста на републиканскиот претседател да одговори на „руските напори ладнокрвно да се масакрираат американските трупи“ потврдува дека тој „активно ги промовира штетните интереси на нашиот главен противник“. Што се однесува до Џозеф Бајден, тој извикува: „Целото претседателство на Доналд Трамп беше подарок за Путин, но тука ги надминува границите. Тоа е предавство на нашата најсвета национална должност: да ги заштитиме нашите војници кога ќе бидат испратени да се соочат со опасност.“ „Подарок за Путин“, навистина? За време на неговото претседателствување, Трамп нареди лансирање ракети против Сирија (сојузник на Москва), ликвидација на десетици руски платеници, испорака на противтенковски оружја до Украина, сајбер напад врз Русија, како и повлекување на САД од нуклеарен договор со Иран (на кој и Москва беше потписник) и од ракетниот договор СТАРТ склучен помеѓу двете нуклеарни суперсили3.
Како и да е. На 1 јули, помалку од една недела по сензацијата на Њујорк тајмс, на што веднаш се надоврзаа неколку американски конгресмени, Комисијата за вооружените сили на Претставничкиот дом, со 45 гласа „за“ и 11 „против“, изгласа резолуција со која се подредува планираното повлекување од Авганистан на неколку предуслови, што беше скоро невозможно да се исполнат. Потоа, Комисијата продолжи да одобрува, овој пат со 56 гласа „за“, и ниеден против, еден воен буџет од 740 милијарди долари – три пати повеќе од оној на Кина, дури петнаесет пати повеќе од оној на Русија…
Завршена мисија за контра-моќ? Со еден детаљ: ниеден фактички елемент денес повеќе не ја поддржува првичната „информација“. Во една статија објавена на 15 април, Њујорк тајмс жалосно признава дека агенциите за разузнавањето на САД „имаат ниска до умерена доверба“ во таквата информација за наградите. До степен што дури и не се појавува во списокот на поплаки на администрацијата на Бајден кога ќе иницира нови санкции против Русија…
Медиумските басни не се однесуваат само на странските арени на војување. Ваквите басни исто така овозможуваат да се конструира внатрешниот непријател со цел да се подготви јавното мислење за донесување едно репресивно законодавство. Во 60-тите и 70-тите години од минатиот век, печатените и аудиовизуелните медиуми немилосрдно ги прикажуваа активистите за граѓански права – Црните пантери, група црни радикални студенти – како една голема закана за општествениот поредок во САД што го оправдува нивниот судски прогон, а понекогаш и нивната физичка ликвидација од агентите на Федералното биро за истраги на САД (ФБИ)4. Продолжувајќи во оваа насока, конзервативните медиуми постојано ги прикажуваат движењето Блек лајвс метер (Black Lives Matter – Животите на црнците се важни) и членовите на движењето АНТИФА како голема внатрешна закана за САД. Од изборот на Бајден, институционалното новинарство ја додаде на оваа галерија на „домашните терористи“ и онаа застрашувачката, на ултраконзервативците.
На 8 јануари, два дена по насилниот упад во Конгресот од страна на приврзаниците на Трамп погрешно убедени дека измамата им ја одзела победата на нивниот миленик и партиски шампион, Њујорк тајмс го објавува, врз основа на полициските извори, клучното откритие: „Полицаец од Капитол умира од повреди за време на бесниот излив на гнев на приврзаниците на Трамп“. Неговото име: Брајан Сикник. Во текот на денот, дневникот ја прецизира информацијата. „Тој сонуваше да биде полицаец, а беше убиен од толпа приврзаници на Трамп“, е наслов на првата страница, пред да додаде: „Во средата, демонстрантите на Трамп ја нападнаа оваа цитадела на демократијата, го совладаа Сикник и, според двајца агенти, го удрија жестоко по главата со апарат за гаснење пожар. Полицаецот Сикни беше итно пренесен во болница, со големо крварење од рана на главата, и ставен на интензивна нега.“
Ништо од ова не е точно! Сикник не бил погоден и, во моментот кога Њујорк тајмс ја објавува својата приказна, братот на починатиот се доверува на сајтот ProPublica, откако вечерта на 6 јануари, е добиена смирувачка СМС-порака: полицаецот двапати добил солзавец, но тој е „во добра форма“. Починал неколку часа покасно од мозочен удар. Лекарските прегледи нема да откријат никаква последица од ударот и бирото на дежурниот судски патолог на округот Колумбија ќе заклучи дека настапила „смрт од природна причина“. Но, убиствениот бес што им се припишува на напаѓачите бараше примерна жртва на „само еден“, а во спротивно, сите смртни случаи на денот ќе беа припишани на редовите на демонстрантите. Асошиејтед прес, Волстрит џурнал, Си-Ен-Ен, потоа и повеќето медиуми на планетата – од Гардијан од Лондон до Хималајан од Катманду, Непал – ја пренесоа лажната вест, без никаква проверка на истата.
На 2 и 3 февруари 2021 г., претседателот на Претставничкиот дом на САД Ненси Пелоси ја изложи пепелта на починатиот во центарот на ротондата во Капитол за време на исклучителна церемонија на почит кон „жртвата“ на полицаецот. Претседателот и потпретседателот на САД лично се појавија таму, пред урната на херојот да стигне на гробиштата со почесна стража, придружена со огромна помпа од сто моторџии.
Оркестрирањето на ова големо национално плачење се совпаѓа со друга офанзива: откако напаѓачите на Капитол се распрснати или уапсени, новоизбраниот претседател Бајден сега ги нарекува „домашните терористи“. Бидејќи, како што открива Волстрит џурнал на 7 јануари: „Тој има намера да даде итен приоритет на законот против внатрешниот тероризам, па затоа и му беше предложено да создаде функција во Белата куќа посветена на организацијата на борбата против насилните екстремисти“. Три месеци покасно, текстот се разгледува внимателно во Министерството за правда на САД, додека функционерите одговорни за внатрешна безбедност работат на нови методи за надзор и контрола на населението, за кои секој може да замисли дека нема да бидат ограничени само на крајната десница.
Објавувањето на медицинските извештаи на 19 април со кои се поништува тезата за убиството на Сикник, не покрена никакво признавање на сопствена вина или грешка. Но, бидете спокојни: борбата против лажни вести останува приоритет на властите и на квалитетните медиуми.
Преведено од: Дарко Путилов
Фусноти:
- Alan MacLeod, « In “Russian Bounty” story, evidence-free claims from nameless spies became fact overnight », Fairness and Accuracy in Reporting (FAIR), 03.07.2020, https://fair.org
- Види: « Journalists, learning they spread a CIA fraud about Russia, instantly embrace a new one », Glenn Greenwald, 16.04.2021, https://greenwald.substack.com
- David Foglesong, « With fear and favor : The russophobia of The New York Times », The Nation, Њујорк, 17.07.2020.
- Види: Marie-Agnès Combesque, « Comment le FBI a liquidé les Panthères noires », Le Monde diplomatique, август 1995.