„Да ја смениме банката на подобро“ : на 21 ноември, оваа порака беше запишана со големи букви на екраните на соработниците поврзани со генералното собрание на NewB, новата „кооперативна“, „етичка“ и „одржлива“ белгиска банка “. На сцената поставена за оваа пригода, сегашниот претседател на институцијата, г. Бернард Бајо, ги придружува поканетите гости и го претставува г. Тjери Смет, идниот извршен директор. Поранешниот лидер на приватната банка Puilaetco Dewaay, тој не ги криеше своите емоции: „Не можев подобро да ја завршам својата кариера отколку да го пренесам триесетгодишното искуство во NewB.“
За половина час, двајцата се судрија со одговарање на прашања поставени од соработниците, кои особено се однесуваа на кариерата на г. Смет во традиционалниот банкарски систем. „За да управувате со една банка, мора да имате многу високо ниво на експертиза. Да се биде директор на ASBL [непрофитно здружение] или на било кое друго општествено претпријатие е одлично, но не е доволно “, тврди г. Бајо. На крајот на виртуелниот состанок, нивните мандати ги одобруваат скоро 96% од 1 500 поврзани членки на соработка. Речиси едногласно е дека NewB остварува повеќе учество, отколку остар пад. Девет илјади луѓе одговорија преку е-пошта на прашањата поставени на претходното собрание во јуни 2020 година.
Започнат во 2011 година од страна на мрежата Financité, како одговор на финансиската криза во 2008 година, проектот NewB доби поддршка од главните белгиски синдикати – Генералната федерација на трудот на Белгија (FGTB), Конфедерацијата на христијански синдикати (CSC) и на голем дел од асоцијативниот свет (Oxfam, Greenpeace, Attac и многу други). По девет години размислување, комуникација и успешна кампања за капитализација (собрани 35 милиони евра и 116 000 соработници), непрофитната банка доби одобрение од Европската централна банка (ЕЦБ) на 30 јануари 2020 година. За да ја преживее конкуренцијата на пазарот во кој главно доминираат четири претпријатија, во земја за којашто се смета дека претставува даночен рај1, NewB сега се надева дека ќе ги претвори своите членови во клиенти. Нивните цели се амбициозни: 180 000 соработници во 2024 година, од кои 92 000 активно би ги користеле нивните услуги. За ова, новодојдениот, кој својата активност ја насочува кон осигурување на автомобили и при-пејд картички, наскоро треба да понуди услуга за тековна сметка.
Сепак, противречностите се акумулираат. Соработниците на претпријатието собрани на ноемврискиот состанок одобрија „социјална и еколошка повелба“ со која се регулираат инвестициите на банката во етички Sicav2, согласно правилата за општествено одговорни инвестиции (СРИ). Сепак, овие инвестиции се надгледувани од надворешен менаџер на NewB, чие име останува непознато – делегација која им наштетува на ветувањата за демократска контрола – и системот на СРИ, и покрај својата привлечна фасада, се покажува дека е ограничувачки. Тој е задоволен со принципот „најдобар во категоријата“: инвестициите во фондовите не се ограничени за компании кои строго се придржуваат до одредени услови, но им се даваат на компании кои се однесуваат најдобро – и без оглед на тоа дали понекогаш „одат етички“. „ Да се создаде банка која би била чиста во капиталистичкиот систем, очигледно е невозможно“, призна г. Матијас Мирлен, одговорен за мобилизација на новата установа, за време на состанокот организиран од страна на Attac Брисел во јануари 2020 година.
Всушност… Од 2016 година, NewB нуди при-пејд картички, обезбедени од Mastercard, за кои Rabobank Холандија ги обработува трансакциите. За време на генералното собрание во јуни 2020 година, соработниците го одобруваат именувањето на функцијата законски ревизор на KPMG Réviseurs d’Entreprises (член на „big four“, четирите најголеми ревизорски и консултантски фирми, кој остварува промет од 29 милијарди евра). Човекот обично работи за големи компании како Carrefour, Renault, Sodexo, Total или Vinci. Во Белгија, KPMG значајно ги продава своите услуги на Anheuser-Busch InBev, пиварница, позната по своите агресивни даночни пакети3.
И покрај овие нејаснотии, г. Жан-Франсоа Тамелини, генерален секретар на валонскиот огранок на FGTB, водечкиот синдикат во регионот со 630 000 членови, продолжува да го гледа NewB како „мал чекор во вистинската насока“. Г-ѓа Алин Фаре, банкар со десетгодишно искуство, се согласува со оваа изјава, истакнувајќи ја потребата да се раздели „етичката“ институција од традиционалниот банкарски пејзаж. „NewB ќе беше многу посилен и ќе може подобро да ги исполува своите намери ако има социјализирана јавна банка на која ќе може да се потпре, наместо да мора да се помири со она што постои на пазарот“, се изјаснува активист на Комитетот за поништување на долгот на Третиот свет (CADTM), кој е исто така портпарол на платформата „Belfius е наш“.
Бидејќи „државна банка“ веќе постои во Белгија: Belfius целосно во сопственост на државата, кој се закануваше со приватизација, е создаден во 2011 година од второто спасување на Dexia. Управува со средства во висина од 90 милијарди евра или четвртина од белгискиот бруто домашен производ (БДП). Ветер што може да ја финансира еколошката транзиција или проектите што ги исполнуваат социјалните и еколошките критериуми. Заштита што може да ја финансира еколошката транзиција или проектите што ги исполнуваат социјалните и еколошките критериуми. Но, тогаш кој би бил придонесот на кооперативната банка која е ограничена на многу поскромен величински поредок ? NewB ја открива желбата на дел од населението кој сака да го смени банкарскиот систем ; но дали проектот не е осуден да зависи од големата машинерија на пазарот сè додека социјализираниот јавен објект не му обезбеди алтернативи?
Преведено од: Павлина Димовска
- Прочитајте Frédéric Panier, « Paradis fiscaux, le modèle belge », Le Monde diplomatique, јули 2012 година.
- Портфолио на преносливи хартии од вредност коишто ги чуваат штедачи и управуваат од специјализирана установа.
- « Les sept principaux protagonistes du Luxembourg Leaks », Le Soir, Брисел, 6 ноември 2014 година.
