Во февруари, поминаа три месеци откако 60% од средношколците можеа да следат само половина настава, и повеќе од шест месеци откако шест-годишниците беа приморани да научат да читаат со маски на лицата. Просториите требаше да се вентилираат неколку пати на ден и покрај минусните температури, прекинати беа сите часови по физичко образование и спорт во затворени простории, случаите на зараза со Ковид-19 се зголемуваа во установите и полагањето на испити на крајот на годината стануваше се понеизвесно. Што тогаш одлучи г-дин Жан-Мишел Бланкер, министер за државно образование? Суспендирање на 1.883 работни места со полно работно време … Навика што се чини дека ја дели со неговиот колега од министерство за здравство, г-дин Оливие Веран, кој ги намалува болничките кревети среде пандемијата.
Пред една година, коронавирусот почна да се шири на територијата на Франција и почна да се поставува прашањето за затворање на училиштата. На микрофонот на Соња Мабрук, на радио станицата Европа 1, на 28 февруари 2020 година, г-дин Бланкер потврди дека наставниците и учениците немаат од што да се плашат. „Ние се подготвувавме за ова веќе неколку недели“, потврди тој. Нормално е дека изразуваме сомнежи, но еве, можам да ви кажам: имаме помошен уред кој е подготвен, јас сам го тестирав, ги имаме потребните врски, може да имаме 7 милиони конекции истовремено.“ Министерот го вклучи својот компјутер, го тестираше, кликна: сè беше подготвено.
Но, ништо не помина како што беше планирано. За да се овозможи „континуитет на образовниот процес“ ветен за време на карантинот, прво беше потребно сите да имаат интернет-врска и нов компјутер – па дури и неколку компјутери, кога се работи за големи семејства. Но, Министерството обезбеди само кодови: кодови за пристап до дигитален работен простор (ENT), кодови за пристап до софтверот за управување со работа во училиштето (оценки, извештаи, отсуства, казни, итн.) – најчесто за Pronote, итн. Соочени со блокиран пристап до дигиталниот простор за работа, наставниците мораа да користат други канали, честопати помалку безбедни и со седиште во Калифорнија (Zoom, Microsoft Team, итн.). Некои паметни телефони беа толку трупани со документи, што оние кои беа со послаб проток на интернет не можеа да ги добијат сите. Некои студенти не одговараа неколку недели и документите на крајот мораа да бидат испратени по пошта.
Господинот Бланкер беше презадоволен од ова искуство. „Со здравствената криза“, објасни тој во септември минатата година, дигиталните практики се зголемија за десет пати, а нашето министерство направи скок напред во начините на употребата. Наше е денес да продолжиме понатаму да ги овековечуваме овие достигнувања, со тоа што ќе ги направат достапни за сите и ќе бидат прилагодени на потребите на секого1 . Меѓутоа, кога на 28 октомври најави втор карантин, францускиот претседател Емануел Макрон реши овој пат да ги остави училиштата отворени. „Нашите деца не можат да бидат лишени од предавање, образование, контакт со училишниот систем долго време. Премногу последици, премногу штета, особено за оние од најранливите категории граѓани“, се оправдa тогаш тој. Зарем, наставата на далечина не беше славниот лек на г-дин Бланкер, способен да излечи сé?
Веќе неколку години употребата на дигиталната технологија е постјано фалена во министерските брошури. Во 2013 година, „законот за реконструкција на училиштата во Републиката“ креираше „јавна дигитална образовна услуга“ со цел „вклучување на дигиталната технологија во наставата и усовршување на разновидни наставни практики“ за уште повеќе „да се зголеми задоволството од учењето“. Оттогаш, инвестициите во овој сектор постојано се зголемуваат. Набавки на таблети за ученици, видео проектори и интерактивни табли за училници, купување софтвер за распоред или за отсуства (што може да ги видат родителите на време)… Локалните заедници инјектирале 2 милијарди евра помеѓу 2013 и 2017 година, според извештај од Заводот за ревизија2. Наставниците ретко се консултираат за овие набавки, иако потоа се принудени да ги користат.
Целиот овој „дигитален екосистем“, според условите на извештајот доставен во 2017 година до тогашната министерка, г-ѓа Најат Валод-Белкацем3, има благородни цели. „Пионер во нови начини на учење (…), поинтерактивен, позабавен, поинспиративен“, тој мора да го комбинира учењето со забавата промовирајќи „персонализација и автономија во учењето“. Што се однесува до наставниците, за нив се отворени „неограничени можности за модуларност и прилагодување“. Министерството не се сомнева: вака ќе се појави „зелена и дигитална економија“ во која виртуелните вештини ќе помогнат „да се стимулира растот и иновативноста и да се изгради поправедно, пообединето, поодржливо општество и поинклузивно“4. Станува збор за промовирање на повеќеслојно образование, прилагодено на секоја индивидуа, исчистено од неговите ограничувачки и повторувачки аспекти (колку и да е својствено за стекнување знаење) и исполирано со еколошка и прогресивна боја во духот на времето, овој дигитален екосистем е дигитална алатка и е постојано опишуван како отворен, колаборативен, постојан, креативен, персонализиран.
Карантинот ги покажа резултатите. Нееднаквости меѓу учениците, напуштање на училиштето, намалување на знаењето: „задоволството од учењето“ не е меѓу најочигледните победници на здравствената криза. Сепак, немаше потреба од пандемија за да се дојде до ваков заклучок. Во книгата објавена во октомври 2020 година, презентирајќи ги резултатите од нивна претходна работа, Андре Трико и Жан-Франсоа Чесне во суштина истакнуваат дека употребата на дигитална технологија „не дава позитивен ефект автоматски“. На часови по физичко воспитување, можноста за снимање гестови и движења може да предизвика интерес, со тоа што е можно „да застанете за да коментирате и објаснувате“. Но, различно е кај предавањето јазик на пример: „ако употребата на MP3 плеери го олеснува усното предавање, „употребата на ненасочена дигитална технологија [може] да биде пречка за најслабите ученици, оставајќи на нивна одговорност да одлучат кога треба да застанат или да премотаат снимка.“ Покрај тоа, објаснуваат авторите, дигиталната технологија би била корисна особено за учениците кои се „мотивирани и се добри стратези“, кои „не само што одат на час, туку го користат видеото како дополнителна поддршка, додека повторуваат, на пример“5, додавајќи дека некои немаат доволно пристап до опрема со што се зголемува нееднаквоста во учењето.
Министерството се чини дека ги игнорира овие предупредувања. Во училиштата, не било посветено професионално време за проценка на ова „настава на далечина“, иако од ноември, се премина на учење во полу-група (или на смена) кај 60% од средношколците со што повторно беа користени екраните. Најдобро снабдените средни училишта беа во можност да инсталираат камери во училниците за да ги пренесуваат лекциите и на тој начин да избегнат губење настава (или да имаат илузија дека тоа го направиле). Но, во други училишта, наставниците се снаоѓаа најдобро што можат, на пример, споделувајќи ја својата 4G врска со присутните ученици за да добијат доволно брзина за пренос на видеа за учениците кои се дома. Исто така, постојат апсурдни ситуации кога наставник следи час на друг наставник „со визио конференција“.
Од почетокот на здравствената криза, во недостаток на вистински национални политики, образованието на учениците им е доделено како обврска на локалните власти, кои треба да најдат најдобри решенија. Во мај и јуни 2020 година, за отворањето на градинки и основни училишта, на пример, не одлучуваа градоначалниците, односно директорите на училиштата требаше да одлучат за бројот на ученици што можат да ги пречекаат, со одредување кои од нив ќе имаат приоритет. Во зависност од нивниот град и нивното училиште, некои деца останале дома; други оделе на час секоја втора недела, или еден ден во неделата. Од ноември, средните училишта исто така доживеале најразлични ситуации, и покрај тоа што матурата е од „државен“ интерес. Покрај влошувањето на конкуренцијата меѓу училиштата, со оваа брза децентрализација доаѓа до израз разочараноста на одредени поединци, заситени од игрите во наставниот процес и ги бомбардираат наставниците со електронски пораки за да бараат часови по видеоконференција, дополнителни објаснувања со белешки или поинаква организација на школување.
На овој пат, наставниците во државниот образовен систем се во вистински кошмар. Седејќи во својата училница пред триесет и пет маскирани ученици, наставникот се поврзува со интернетот на неговото училиште, потоа со платформата ENT избрана од неговиот регион и на крајот со Pronote. Завршува со внесување на неговите шифри и камерата се гаси: триесет и пет други ученици го гледаат од нивните домови. Започнува часот. Тој сега мора „да го развие потенцијалот на секоја личност“ и да одговори на прашањата поставени усно или објавени на чатот; во меѓувреме, родителите следат на Pronote колку домашна задача им дава на своите деца во текот на тромесечјето. Одеднаш, му доаѓа известување дека начинот на тестирање за кој ги подготвува своите ученици може да се промени две недели пред полагањето. Кошмар? Не баш. На 24 декември, министерството издаде наредба со која се дозволува измена на условите за полагање матура пред испитот.
Преведено од: Маја Малиновска
Фусноти:
- « Territoires numériques éducatifs 2020-2021 », Министерство за образование, Париз.
- « Le service public numérique pour l’éducation », Завод за ревизија, Париз, 8 јули 2019.
- Catherine Becchetti-Bizot, Guillaume Houzel et François Taddei, « Vers sur une société apprenante. Rapport sur la recherche et développement de l’éducation tout au long de la vie », Министерство за образование, 5 април 2017.
- « Plan d’action en matière d’éducation numérique 2021-2027 », Европска Комисија, Брисел, септември 2020.
- André Tricot et Jean François Chesné, « Numérique et apprentissages scolaires », Centre national d’étude des systèmes scolaires (Cnesco), Париз, октомври 2020.
