На секои десет години, за време на пописот на населението, САД ја прекројуваат својата изборна мапа за да се прилагодат на новата демографска ситуација. Иако може да изгледа техничко, речиси аритметички – во рамките на иста административна поделба, секоја изборна единица мора да има ист број на жители (плус или минус 5%) – операцијата е еминентно политичка. За ова одлучува мнозинството на власт во различните сојузни држави и им овозможува на секоја страна да издвои одредени изборни единици за да ја олесни сопствената победа, со концентрирање или разводнување на одредена демографска група. Така, републиканците особено ги сакаат изборните окрузи населени претежно со белци. Во Тексас, на пример, белото население се намали од 52% на 45% од вкупниот број, помеѓу 2000 и 2010 година. Сепак, во 2012 година, преку магијата на манипулацијата со изборните единици, белците беа мнозинство дури во 70% од окрузите во државата[1].
Редистрибуцијата на изборните окрузи по пописот во 2020 година, исто така, го произведе својот дел од манипулации. Така, додека дури 95% од растот на населението во Тексас помеѓу 2010 и 2020 година беше во полза на расните малцинства, новата изборна мапа усвоена на 25 октомври им гарантира дека ова нема да има дополнителна изборна тежина[2]. Во Северна Каролина, 10 од 14-те нови конгресни окрузи гарантирано ќе ги избираат републиканците за свои претставници, додека последните претседателски избори покажаа избалансирано народно гласање меѓу демократите (48,6 отсто) и републиканците (49,9 отсто).
Има и еден дополнителен проблем за законодавците: пребројувањето на затворените лица. Според Уставот на САД, секое лице има право на еднаква застапеност според принципот „едно лице, еден глас“. Па, каде да ги преброиме притворените и затворените лица? Таму каде што е затворот? Или на претходната домашна адреса на затвореникот? Бирото за попис на САД го смета за „вообичаено место на живеење“, дефинирано како место каде луѓето спијат и јадат. Од 1790 година, адресата на затворот е задржана во овој контекст. Овој избор, без проблеми речиси два века, почна да биде доста проблематичен со масовните политики за приведување, притворање и затворање што се појавија во 1980-тите и резултираа со повеќе од два милиони луѓе да бидат затворени во САД денес, што е еквивалент на населението на Ново Мексико, на пример. Со оглед на преголемата застапеност на расните малцинства во затворската популација во САД (стапката на приведување, притворање и затворање за црнците е пет пати поголема од онаа на белците[3]), но и местоположбата на затворите (главно во руралните и белите средини), прашањето каде се наоѓаат е од стратешко значење.
„Токму со редистрибуцијата на изборните окрузи според пописот од 2000 година, почнавме да забележуваме дека има проблем,“ ни објаснува Мајк Веслер, директор за комуникации на Иницијативата за затворска политика, НВО која се бори против масовното затворање. Во 2008 година, угледниот американски весник Њујорк Тајмс ја опиша ситуацијата во областа Анамоса, Ајова: една од четирите изборни единици, секоја со 1.400 луѓе, всушност имаше само 58 луѓе на слобода; сите други беа затвореници, лишени од правото на глас[4]. Еден новинар потоа го интервјуираше Дени Р. Јанг, локален избран функционер: „Дали затворените лица ги сметате за ваши избирачи?“ Одговор од засегнатото лице: „Тие и не гласаат, значи не баш“. Во пракса, затворениците немаат контакт со локалните институции, избраните претставници и службите во местото каде се наоѓа затворот, а штом ќе бидат ослободени, огромното мнозинство од нив се враќаат на својата поранешна домашна адреса. Зошто да се опстојува на ова броење кое се чини дека ѝ пркоси на логиката?
„Некои окрузи го исполнуваат законскиот праг што им дава право на избран функционер исклучиво поради затворот кој се наоѓа во нивната јурисдикција“, ни објаснува Брајана Ремстер. Заедно со нејзиниот колега Рори Крамер, оваа професорка по социологија на Универзитетот Виланова во градот Раднор, ја проучува изборната карта на сојузната држава Пенсилванија (која има 67 изборни единици). Тие идентификувале четири рурални изборни единици кои, без нивната локална популација на затвореници, би биле премногу мали за да имаат свој избран претставник. Спротивно на тоа, четири урбани изборни окрузи би биле премногу преполни ако ги пресметате луѓето затворени низ државата, што ќе доведе до формирање нов изборен округ, а чие претежно црно население веројатно би гласало за демократ, веројатно црнец.[5] Броење на затворениците на нивното место на затворање „дава поголема политичка моќ на локалните граѓани кои живеат во близина на затворите, бидејќи им е полесно да ја исполнат гласачката квота за нивните избрани функционери,“ коментира професорката Брајана Ремстер. „Тие имаат помала конкуренција, за да бидат слушнати“, се согласува Веслер. „Ако еден избран функционер мора да слуша како 20 луѓе се жалат, а друг да слуша 100, тоа создава нерамнотежа, дури и во овие рурални изборни окрузи“. На пример, затворениците сочинуваат дури 80% од популацијата, во еден изборен округ во областа Џуно, Висконсин. И покрај ова, околу 20% од слободните жители се механички презастапени во споредба со жителите на соседните изборни окрузи, каде нема затвори.
Покрај тоа, додека поголемиот дел од американските затвореници се од урбаните средини, тие главно се затворени во руралните области, доста далеку од нивните домови. Начинот на пресметување усвоен во пописот, на тој начин елиминира дел од градското население, често црно или латино, со што се лишува од свое политичко претставување и одредени услуги. „Дури 60% од затворениците во државата Илиноис доаѓаат од изборниот округ Кук, која го вклучува и градот Чикаго, но 99 проценти од нив се бројат надвор од округот Кук“, ни објаснува Ла Шон К. Форд, демократ избран во Претставничкиот дом на Илиноис. Тоа е, според него, едно „демократско прашање“, додека Ремстер и Крамер заклучуваат дека тоа е сепак „повреда на уставното право на еднаква застапеност“.
Спротивставувањето на овој метод на пресметување на изборните окрузи расте, вклучително и кај републиканците во руралните области без затвори, кои негодуваат за оваа форма на нееднаква застапеност. До денес, десетина држави (вклучувајќи ги и Њујорк, Калифорнија, Колорадо и Невада) и повеќе од 200 области, градови и окрузи, веќе презедоа чекори за да ги решат недостатоците на пописот. Прераспределувањето на затворениците на нивните поранешни домашни адреси во времето на редистрибуцијата на изборните окрузи, е едно од решенијата. Во Илиноис, законот донесен со поддршка на претставникот Форд, ќе бара од затворската служба секоја година да ги собира и да известува за адресите на затворениците пред да бидат затворени, почнувајќи од 2025 година, за да можат изборните комисии да ги бројат затворениците во нивните матични изборни окрузи. „Тоа е почеток и еден исчекор во вистинската насока“, вели избраниот функционер.
Најлесно, секако, би било да се сменат самите правила за пописот на населението. „Доколку Бирото за попис на САД го промени начинот на броење на лицата кои се затворени, проблемот ќе биде подеднакво решен низ целата земја,“ појаснува Веслер. Владата на САД, сепак, почнува да станува свесна за проблемот. Во подготовките за пописот во 2020 година, таа доби десетици илјади коментари, од кои речиси сите (77.863 од 77.887) се залагаа за задржување на последната адреса пред затворањето како место на живеење на затворениците[6]. Но, со образложение дека ова „не би било во согласност со концептот на „вообичаен престој“ и дека „редистрибуцијата на изборните окрузи, сепак, е одговорност на самите сојузни држави“, владата на САД, на крајот, ја отфрли оваа опција. Едноставно таа ќе им даде нови податоци на изборните комисии, а кои ќе можат да постапуваат како што сакаат на локално ниво.
Од 2010 година, само две сојузни држави презедоа чекори за решавање на проблемот со пописот на затворениците, а во контекст на гласањето. Сега ги има шест пати повеќе. Ваков развој на настаните, сепак, им дава причина за оптимизам на активистите, истражувачите и избраните функционери, со надеж дека проблемот би се решил пред следниот попис во САД, планиран за 2030 година.
Преведено од: Дарко Путилов
Фусноти:
[1] Прочитајте: Brentin Mock, „Retour feutré de la discrimination électorale“, Le Monde diplomatique, октомври 2014 година.
[2] “What Redistricting Looks Like In Eveеry State”, FiveThirtyEight, New York, пристап до податоците на 16 ноември 2021 година.
[3] Leah Sakala, “Breaking Down Mass Incarceration in the 2010 Census: State-by-State Incarceration Rates by Race/Ethnicity”, Prison Policy Initiative, Easthampton (Massachussets), 28 мај 2014.
[4] Sam Roberts, “Census Bureau’s Counting of Prisoners Benefits Some Rural Voting Districts”, New York Times, 23 октомври 2008.
[5] Brianna Remster and Rory Kramer, “Shifting power. The impact of incarceration on political representation”, Du Bois Review : Social Science Research on Race, Cambridge University Press, vol. 15, n° 2, 2018.
[6] US Bureau of the Census, “Final 2020 Census Residence Criteria and Residence Situations”, Federal Register, Washington, DC, vol. 83, n° 27, 8 февруари 2018.
