Од брзото патување на претседателот Емануел Макрон во Африка – Камерун, Бенин и Гвинеја Бисао од 25 до 28 јули – ќе биде запаметен пред сѐ по прес-конференцијата што ја одржа со неговиот колега Пол Бија во Јаунде на 26 јули. Зачудувачки, кога ја знаеме опсесијата на лидерот на француската држава за комуникација, сликите на овој застарен чин на дуетистите предизвикаа неразбирање и гнев на континентот и во неговите дијаспори[1]. Пред камерите, г. Макрон остана стоичен кога камерунскиот претседател го избегна новинарското непријатно прашање за неговата можна кандидатура за којзнае кој мандат во 2024 година. Како дополнение, шефот на француската држава самиот му го повтори прашањето на автократот кој , малку глув и многу обележан со годините, не го слушнал.
Четириесет години на власт, реизбран преку избори кои се спорни колку што се сомнителни, на чело на една од најкорумпираните земји во светот[2], редовно испитувана за злоупотребите на нејзината полиција и армија (особено во областите каде што се зборува англискиот на земјата), г. Бија управува со земја што сведочи за она што беше – и сè уште е понекогаш – „франц-африка“ : земја која е површно независна, економија под туторство на франкот CFA што дава гордост на француските интереси, авторитарен режим оставен на своја рака под попустливиот поглед на Париз итн[3]. На својата Фејсбук страница на 28 јули, камерунскиот писател Ежен Ебоде го осуди подарокот за режимот : „Франција дојде кај [него], голтајќи ги сите негови морализирачки капи : човекови права, владеење на правото, владеење, англофонска криза… Емануел Макрон, кој тврдеше дека му дава лекции на Пол Бија, му се поклони нему.“
Како да се објасни таквата комуникациска катастрофа, што преминот, неколку часа подоцна, до Котону, а потоа до Бисау не го избриша? Француската дипломатија е загрижена и иритирана. За неколку години се акумулираа ударите врз француските интереси и знаците за значително губење на влијанието. Кина сега е водечки трговски партнер на повеќето поранешни француски колонии, со исклучок на Чад, Нигер, Сенегал и Тунис. Релативниот пазарен удел на Франција на континентот падна од 15 на 7,5% помеѓу 2000 и 2020 година[4]. Германија е, од 2018 година, водечки европски снабдувач на Африка. Симболична шлаканица : во јуни 2022 година, за време на самитот во Кигали (Руанда), Того и Габон се приклучија на Commonwealth, кој се смета за комерцијално подинамичен од франкофонската зона[5].
И покрај неговите напори, Париз не ја доби поддршката од повеќето земји од нејзиниот поранешен двор – вклучувајќи го и Камерун – за резолуциите на Обединетите нации со кои се осудува војната во Украина. Уште потешко е да се прифати, додека силите „Barkhane“ се повлекуваат од Мали по неуспехот (и 59 загинати војници) во позадина на зголемените антифранцуски чувства, Русија ги умножува договорите за воена соработка на континентот. Токму потпишувањето на договорот за одбрана и безбедност меѓу Москва и Дуала на 12 април во Кремљ го поттикна претседателскиот падобран да слета во Камерун на крајот на јули.
Со намера „да го одбележи континуитетот и постојаноста на посветеноста на претседателот на Републиката во процесот на обновување на односите со африканскиот континент“, според Елисеј, патувањето напротив обезбеди спротивен демонстрација, особено кога претседателот Макрон го осуди „лицемерието“ на африканските земји кои одбиваат јасно да ја оквалификуваат агресијата на Москва против Украина. Обвинение кое одразува форма на патерналистички презир. Дури и ако сакаат да го поштедат својот нов руски сојузник и неговиот кинески пријател, дали самозадоволството на Париз кон Саудиска Арабија, која ја продолжува убиствената војна во Јемен, не е дел од истото „лицемерие“? Претседателот Макрон брзо го напушти Бисао на 28 јули за да го пречека престолонаследникот принцот Мохамед Бен Салман во Париз со голема помпа. Слично на тоа, осудувањето на „империјална“ и „колонијална“ Русија кога претседаваше со земја која ја искриви раката на Африканската унија за да наметне воена интервенција во Либија во 2011 година[6] е ненамерна форма на шлаканица што не е за смеење, бидејќи подемот на џихадизмот во Сахел е една од најтрајните последици на оваа експедиција. Ова е и причината зошто, и покрај материјалните, човечките и финансиските напори – една милијарда евра годишно – африканското население се свртува против операцијата „Barkhane“[7]. Парадоксално, како што понекогаш бесрамно признаваат Западњаците присутни на континентот : „Додека Франција ја врши валканата работа на безбедноста, ние работиме.“
Вистинското губење на влијанието на Франција во Африка бара клиничка анализа наместо кревање одмазднички прсти : со индустријата во пад, таа не може, на пример, да ги задоволи потребите на африканските земји за капитални добра кога Кина може да ги исполни. Руската и кинеската пропаганда, која секако е заблуда кога Франција ја прави причина за сите зла на континентот, почнувајќи од неразвиеноста, удира од глава затоа што Париз сега се поистоветува со деструктивниот неолиберализам промовиран од меѓународните финансиски институции и Европската Унија. Навистина, одамна помина времето кога, соочена со нејзините европски партнери фокусирани на растот на светската трговија, Франција беше застапник за развојна помош, како што сведочеше поранешниот европски комесар Едгар Писани[8]. Размислувајќи да ги отфрли обвинувањата за неоколонијализам, претседателот Макрон сега ја става својата политика во Африка под знамето на „евро-африканско“ партнерство, без да сфати дека дополнително ја врзува судбината на Франција со се поспорниот Запад. „Не верувам во специфично антифранцуско расположение, вели сенегалскиот писател Мохамед Мбугар Сар, добитник на Гонкурова награда. Тоа е општ гнев, повеќе дифузен, роден од различни фрустрации и длабок очај, кој вклучува сомнеж и недоверба кон Француските политички елити (…) Тоа ги анимира особено најмладите Африканци. Нивниот гнев не е насочен само против Франција, туку и против империјализмот во сите негови облици, кој им лишува од секој хоризонт[9].“
Како што често се случува, претседателот Макрон смета дека може да ги реши фундаменталните проблеми преку комуникациски операции. По самитот Африка-Франција во Монпелје во октомври 2020 година, вистинска маркетиншка операција за францускиот „бренд“, „реституцијата“ во Бенин на културните добра ограбени од колонијалните армии, иако тоа го побараа локалните власти, исто така е дел од стратегија за слика. Но, еден гест, колку и да е праведен, не може да ги натера луѓето да заборават на политичките избори. Посетата на францускиот претседател, на 27 јули 2022 година, на националниот музеј во Котону, каде што сега се изложени репатрираните дела, доаѓа во време кога Бенин, пионер во демократизацијата на континентот по падот на Берлинскиот ѕид, тоне во авторитаризам. Некое време пред тоа, во октомври 2020 година, Франција го призна реизборот – со кршење на Уставот – на шефот на државата на Брегот на Слоновата Коска, Аласан Драман Уатара за трет мандат ; Претседателот Макрон отиде дотаму што со своето присуство го легитимира наследството, исто така неуставно, на Чадецот Идрис Деби Итно во 2021 година. Каков контраст со доблесниот и исполнет со ветувања говор во Уагадугу на 28 ноември 2017 година, каде што г. Макрон рече дека неговата „улога“ е „да застане покрај оние кои работат секојдневно, да ги направи демократијата и владеењето на правото неповратни[10].“!
Преведено од: Павлина Димовска
Фусноти:
[1] Cf. Gorgui Wade Ndoye, « L’Afrique ne peut pas, plus, maintenir les mêmes relations d’avant », Continent premier, Женева, 27 јули 2022 година, https://continentpremier.blog.tdg.ch
[2] « Corruption : le Cameroun demeure parmi les pays les plus corrompus au monde en 2021 », Ecomatin.net, 26 јануари 2022 година.
[3] Прочитајте Christine Holzbauer, « Déliquescence du pouvoir camerounais », Le Monde diplomatique, декември 2018 година.
[4] [ИЗВОР]
[5] Cf. Peter Fabricius, « La France est-elle en train de perdre du terrain en Afrique ? », Institute for security studies Africa (ISS Africa), 8 јули 2022 година, https://issafrica.org
[6] Прочитајте Jean Ping, « Fallait-il tuer Khadafi ? », Le Monde diplomatique, август 2014 година.
[7] Прочитајте Romain Mielcarek, « L’inavouable défaite française au Sahel », Le Monde diplomatique, април 2022 година.
[8] Интервју додадено на Grain de sel n° 39, Париз, јуни-август 2007 година.
[9] Интервју додадено на Jeune Afrique, n° 3108, Париз, јануари 2002 година.
[10] « Discours d’Emmanuel Macron à l’université de Ouagadougou », consultable sur le site de l’Élysée : https://www.elysee.fr , 28 ноември 2017 година.
