На 23 октомври, по повеќемесечни дискусии и со посредство на САД, Израел и Судан се согласија да воспостават дипломатски односи. Овој договор следеше по веќе постигнатите договори меѓу Тел Авив и две монархии во Персискиот Залив, Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ) и Бахреин, со потпишување на договорите Абрахам на 15 септември. За само неколку недели, три членки на Лигата на арапските држави, на која се приклучија Египет (1978) и Јордан (1994), го скршија табуто „tatbi’“, односно, нормализицијата на односите со Израел, и го напуштија „mouqata’a “ , односно нивното бојкотирање.
Приближувањето меѓу Тел Авив и Картум е уште поголем знак затоа што токму во главниот град на Судан на 1 септември 1967 година беше формирана „коалицијата за непризнавање“ од девет земји кои повикуваа да се продолжи борбата против Израел за да се повратат териториите изгубени за време на Шестдневната војна (5-10 јуни 1967 година). Потоа беа прогласени „трите“ „не“ што ги обликуваа израелско-арапските односи до крајот на 1970-тите: „не“ за мирот со Израел, „не“ за неговото признавање и „не“ за преговори.
Тројната нормализација на односите во изминатите неколку недели означува крај на арапската мировна иницијатива која беше усвоена на самитот на Арапската лига во Бејрут во март 2002 година. Ова предвидуваше воспоставување на „нормални односи“ со Израел во замена за повлекување од сите територии окупирани од 1967 година и правично решение за проблемот со палестинските бегалци.
Официјално, позицијата на Лигата останува да биде дефинирана со „планот Абдулах“, именуван по покојниот саудиски монарх кој стои зад овој предлог. Но, рамнотежата на силите во рамките на оваа организација сега ги фаворизира оние кои ја поддржуваат нормализацијата, вклучувајќи ги ОАЕ, Бахреин, Египет и пред сè, дури и ако сè уште официјално не го признава тоа, Саудиска Арабија. За Ријад, како и за Абу Даби и Манама, Тел Авив е логичен и сигурен сојузник во студената војна меѓу нив и Техеран. Овие монархии веруваат дека Вашингтон повеќе не е доверлив заштитник како порано, оној што, на пример, одговори откако ирачката војска го нападна Кувајт во јуни 1990 година.
Во свое време, г-дин Барак Обама предизвика вознемиреност, да не речам паника, во Заливот работејќи на потпишување на ирански нуклеарен договор на 14 јули 2015 година, со кој се укинаа санкциите кои беа наметнати врз Техеран. Додуша, неговиот наследник, г-дин Доналд Трамп, го врати назад откако нареди американско повлекување од договорот на 8 мај 2018 година во Виена. Но, неговата склоност да бара монархиите да плаќаат „готовина“ за нивна заштита и да повторува дека Америка не треба веќе да се вовлекува во „бесконечни војни“ ги убеди лидерите во Заливот дека нивниот регион веќе не е толку стратешки за Соединетите држави. Затоа, на нормализацијата со Израел се гледа како на прашање на преживување наспроти заканата од Иран, и од повторното вооружување на Ирак. И остатокот од арапски свет се повикува да ја следи оваа промена на курсот.
На 9 септември, под притисок на Саудиска Арабија, ОАЕ, но и на Египет, предлогот на Арапската лига за резолуција да се осуди нормализацијата со Израел не беше прифатен на редовниот состанок на министрите за надворешни работи, на големо разочарување на Палестинците – автори на предлогот – за потоа истите да донесат одлука да се откажат од претседателството со советот на Лигата (види текст подолу). „Земјите во Заливот донесуваат закон во рамките на Арапската лига. Тие даваат пари кога, на друго место, се појавува економска криза или граѓанска војна. За да им угодат на Саудијците и Емиратите и да добијат финансиска помош, доволно е да се престане да се зборува за Палестинците “, се довери еден магребски дипломат кој е редовен на самитите на оваа организација каде, до пред дваесет години, политиката за односите со Палестина беше диктирана од „јастребите“ (Алжир, Ирак, Судан, Сирија и Јемен). Симбол на едно време, никој повеќе не зборува за Канцеларијата за движењето за бојкот на Израел на Арапската лига. Вистина е дека нејзиното седиште е во Дамаск …
Г-дин Трамп брзо објави на Твитер на 24 октомври за својата заслуга за планот според кој „уште пет [арапски] земји планираат да го следат примерот“ и тоа во Абу Даби, Картум и Манама. Покрај Султанатот на Оман, Мавританија, Катар и Мароко (последните две веќе оддржуваат неформални односи со Тел Авив), потстанарот во Белата куќа се надеваше дека ќе ја убеди Саудиска Арабија официјално да го направи следниот чекор, но кралот Салман Ибн Ал -Сауд не сакаше да ризикува. Во 2018 година, тој јавно го опомена принцот престолонаследник Мохамед Бен Салман („МБС“) откако тој повеќепати даде изјави во корист на Израел и „правото на Израелците да имаат своја земја“.
Во јануари, кога Министерството за надворешни работи на Саудиска Арабија го пофали „планот на векот“ изготвен од администрацијата на г-дин Трамп за решавање на израелско-палестинското прашање, суверенот побрза да ги смири Палестинците повикувајќи се на … иницијативата на кралот Абдулах.
За стариот монарх, пред сè е прашање на одржување на изгледот и осигурување дека ова прашање не ја влошува веќе напнатата внатрешна ситуација од неизвесностите за неговото наследување и од желбата на принцот престолонаследник да го разниша воспоставениот ред.. Саудијците се поделени на твитер, социјална мрежа каде лесно може да го искажете своето мислење, во недостаток од слобода на јавно изразување. Додека некои очигледно се за приближување кон Израел, строго oсудувајќи ги палестинските лидери, други, напротив, жестоко го одбиваат и бараат враќање на Источен Ерусалим на Палестинците. Според израелско-американскиот милијардер Хаим Шабан, самиот „МБС“ најверојатно е свесен за опасностите од нормализацијата заради која би можел биде „убиен од Иран, Катар или од [свои] луѓе“. Исто така треба да се спомене дека другите членови на кралското семејство би можеле да го искористат ова како изговор за да го спречат да седне на тронот.
Непријателски настроен кон Иран, но исто така и кон Братството на муслиманските браќа, г-дин Мохамед Бен Зајед Ал-Нахајан („МБЗ“) е другата движечка сила која се стреми за нормализација со Израел. Но, принцот престолонаследник и де факто владетел на ОАЕ е послободен од неговиот саудиски колега земајќи ги во предвид позициите кои ги има дома . Малубројни, претопени со страниците кои претставуваат 90% од шест милиони жители на федерацијата, неговите поданици се навикнаа во текот на изминатите две децении на нормализиција чекор по чекор. Во палатите во Абу Даби и Дубаи, израелските златари држеа продавници во тајност. На големите конференции што се одржуваа во двата града, не беше невообичаено да се сретнат израелски академици кои доаѓаа како „гости набљудувачи“. Во април 2011 година, по неколкумесечно интензивно лобирање, Абу Даби стана домаќин на седиште на сосема нова меѓународна агенција за обновлива енергија (Ирена), откако се обврза да одобри отворање на официјално израелско претставништво во оваа институција.
И од месец август, ситуацијата се вжештува. Не минува една недела без печатот да објави билатерален министерски состанок или емиро-израелски настан. Овде, Центарот за стратешки студии и истражувања на Емиратите (ECSSR) е домаќин на конференција за напредокот на „абрахамскиот мир“ на Заливот и на Блискиот исток. На друго место, агенција за комуникации оддржува за помалку од два часа состанок меѓу жени лидери на двете земји – вклучувајќи го и поранешниот висок офицер на израелската армија. Во Дубаи, големите хотели со нетрпение го очекуваат слетувањето на колоните израелските туристи, кои наскоро се очекува да добијат укинување на визите. Во овој трговски град, делегацијата на бизнисмени предводена од г-дин Ерел Маргалит, големо име во израелскиот ризичен капитал, беше примена со големи почести. „Тоа е како да се заљубувате“, рече дури и Јусеф Абдулбари, презентерот и телевизиска ѕвезда на Дубаи ТВ, откако го прими г. Маргалит и се пофали со зголемениот број размени со Израелците. Идилата е сè постраствена, бидејќи младите богаташи од Емиратите се фасцинирани од Тел Авив, каде ноќните забави се предодредени да ги заменат оние од Бејрут или Каиро.
Што се случува со Палестинците заради сето ова? Оние кои живеат во ОАЕ, во некои случаи и од 1950-тите, се принудени да ќутат. Еден од нив, анонимно, ни рече дека размислува да се пресели во Кувајт, „монархија која, за разлика од соседите, одбива каква било врска со Тел Авив сè додека не бидат вратени палестинските земји“. Додека властите на ОАЕ инсистираат на продолжување на финансиската и хуманитарната помош за Палестинците, особено во борбата против Ковид-19, се помалку зборуваат за политички прашања. Според „МБЗ“, за да одговори на нормализацијата Тел Авив треба да се откажи од планот за анексија на Западниот брег. На што, израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху едноставно одговара дека тоа е едноставно „одложено“.
Се разбира, овој дијалог на глуви, наменет за зачувување на изгледот, ќе трае сè додека палестинските власти, со кои сега раководи г-дин Махмуд Абас, се спротивставуваат на органичувачкиот „мир“ со Израел. Доколку го наследи некој поприлагодлив владетел и се согласи да направи натамошни отстапки, сигурно е дека Емиратите ќе ја намалат уште повеќе нивната заштита на Палестина. За Абу Даби, г-дин Мохамед Далан, поранешен лидер на Фатах и поранешен шеф на превентивна безбедност во Газа, е идеален кандидат. Живее во Дубаи, во затегнати односи e со г-дин Абас, и не го критикуваше договорот меѓу ОАЕ и Израел. Тој можеби и беше еден од архитектите.
Преведено од: Маја Малиновска